روغن کنجد و خواص آن
این روغن به ملکۀ روغن ها مشهور است. روغن کنجد غیر اشباع بوده و مانند روغن زیتون، تخم کدو، روغن هستۀ انگور و گردو بدون کلسترول و دارای اسیدهای چرب اولئیک، امگا 3، امگا 6، و امگا 9 است. مصرف این روغن در پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی بسیار مؤثر است.
روغن کنجد بیشترین مقاومت را در بین روغن های خوراکی با درصد بالای چربی غیر اشباع دارد.
لینگان و آنتی اکسیدان های طبیعی موجود در این روغن سبب بروز مقاومت بسیار بالا در برابر اکسیداسیون و خواص فیزیولوژیکی ارزشمند روغن کنجد شده است.
روغن کنجد کمتر از 15% اسید چرب اشباع دارد که بیشترین آن پالمتیک و استئاریک می باشد. بیش از 85% مجموع اسیدهای این روغن غیر اشباع است.
اسید اولئیک و اسید لینولئیک در مجموع بیش از 80% کل اسیدهای چرب روغن کنجد را تشکیل می دهند.
این روغن یکی از منابع غنی استرول های گیاهی (فیتواسترول) می باشد. بتاسیتوسترول بیشترین میزان استرول روغن کنجد را شامل می شود و پس از کمپ دلتا 5، اونا استرول و استگا استرول می باشند. فیتو استرول ها و کلسترول ساختار مشابهی دارند. فیتواسترول ها یا استرول های گیاهی رقیب کلسترول در جذب بوده بنابراین مصرف آنها سبب کاهش کلسترول خون شده و در نهایت از حملات قلبی و عروقی جلوگیری می کنند. همچنین فیتواسترول ها و به طور خاص بتاسیتوسترول از رشد سلول های سرطانی از جمله سرطان های کولون، پروستات و سینه جلوگیری می کنند.
خاصیت آنتی اکسیدانی روغن کنجد سبب ماندگاری آن در برابر حرارت می شود. مقاومت اکسیداسیونی آن در برابر حرارت 110 درجۀ سانتی گراد 5/17 ساعت بوده که آن را در دستۀ روغن های با مقاومت بالا قرار می دهد. نقطۀ دود این روغن 226 درجۀ سانتی گراد می باشد. با توجه به اینکه مقاومت حرارتی روغن های سرخ کردنی در همین دما 14 ساعت می باشد بنابراین از این روغن می توان در مصارف سرخ کردنی نیز استفاده کرد.
اسیدهای چرب روغن کنجد
اسیدهای چرب روغن کنجد شامل، اسیدلینولئیک 41%، اسید اولئیک 39%، پالمیتک اسید 8% و اسید استئاریک 5% می باشند.
استرول ها
روغن کنجد در مقایسه با سایر روغن های گیاهی، مواد غیر صابونی (حدود2%) بیشتری دارد. مواد غیر قابل صابونی شامل استرول ها، تری ترپن ها و تری ترپن الکل ها، توکوفرول ها و لینگان های کنجد می باشد.
توکوفرول ها
شهرت روغن کنجد به سبب مقاومت در برابر اکسید شدن آن است. یکی از دلایل این مقاومت بالا به خاطر وجود توکوفرول در این روغن بوده که میزان آن در این روغن 1200 میلی گرم بر کیلوگرم است. گاما توکوفرول بیشترین میزان موجود در روغن کنجد را شامل می شود و پس از آن دلتا و آلفا هستند که حدود 5% توکوفرول موجود در روغن را شامل می شوند. در بین انواع مختلف ایزومرهای توکوفرول، گاما توکوفرول قوی ترین آنتی اکسیدان موجود در روغن ها می باشد.
- کنجد به دلیل داشتن مواد پروتئینی و چربی قابل هضم خواصی مانند گوشت دارد در حالیکه مضرات آن را ندارد.
- وجود املاح سدیم و پتاسیم در کنجد سبب تعادل آب در بدن می گردد.
- کاهش دهندۀ سطح کلسترول بد خون و افزایش جذب کلسترول خوب می باشد .
- کاهش دهندۀ فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا است.
- از سرطان های سینه، پروستات و دستگاه گوارش جلوگیری می کند.
- از تصلب شرایین و بسته شدن عروق جلوگیری می کند.
- از بروز سکتۀ قلبی جلوگیری می کند.
- از ایجاد آب مروارید جلوگیری می کند.
- به دلیل غنی بودن از ویتامین «ای» سبب شفافیت و لطافت پوست می شود.
- به دلیل مقاومت بالای حرارتی برای سرخ کردن و پخت و پز مناسب می باشد.
- سبب کاهش ابتلا به بیماری پارکینسون می شود.
- از بیماریهای مفصلی و آرتروز جلوگیری می کند.
- به دلیل وجود دو مادۀ سسامول و سسامین خواص آنتی اکسیدان قوی دارد به همین سبب با رادیکال های آزاد که به سلول ها آسیب می زنند و به روند پیری سرعت می بخشند مقابله می کند.
- ویتامین «ای» موجود در این روغن از بیماری آلزایمر جلوگیری می کند. همچنین به رشد مو سرعت می بخشد. مانع شورۀ سر می شود.
- این روغن تحریک پذیری غشاء مخاطی را کم می کند. برای درمان سرفه، یبوست، آرتریت و پوست خشک توصیه می شود. مصرف موضعی این روغن پوست را نرم و لطیف می کند.
- مصرف مرتب آن اضطراب را کاهش داده، گردش خون را تقویت می کند، مانع اختلالات عصبی شده و سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند.
- برای افرادی که از کم خونی و سرگیجه رنج می برند مفید است.
- خاصیت ضد قارچی و ضد باکتریایی دارد.
- غرغره کردن آن باکتری ها، از جمله باکتری های سرماخوردگی را از بین می برد.
- محافظ طبیعی در برابر اشعۀ فرابنفش محسوب می شود.
- از پوست در برابر کلر موجود در آب استخر محافظت می کند
- انعطاف پذیری مفاصل با ماساژ روغن کنجد افزایش می یابد.
- بریدگی ها و جراحت های سطحی را درمان می کند.
- پوست صورت به خصوص پوست اطراف بینی را سفت کرده و مانع بزرگ شدن منافذ پوستی صورت می شود.
از بروز آکنه جلوگیری می کند.
توجه داشته باشید که خواص ذکر شده در مورد روغن کنجد بدین معنا نیست که هر چقدر می خواهید از آن در طی یک روز استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که کالری همۀ روغن ها یکسان است. یعنی هر 5 گرم روغن کنجد معادل یک قاشق چایخوری بوده و حدود 45 کیلو کالری انرژی دارد.
